ใบ   ใบเดี่ยวขนาดเล็กออกเรียงสลับ รูปขอบขนานแคบ ปลายใบมนมีติ่งแหลมเล็กน้อย โคนใบมน สีเขียวเข้ม  กว้าง 0.4 - 0.5 เซนติเมตร ยาว 2.0 - 2.5 เซนติเมตร

ดอก        สีขาวหรือขาวนวล   ขนาดเล็กมาก  มีกลิ่นหอมเล็กน้อยคล้ายผิวมะนาว   ออกเป็นกระจุกตามซอกใบ  เป็นดอกไม่สมบูรณ์เพศ  จะแยกเป็นดอกเพศผู้ และดอกเพศเมีย แต่อยู่ในต้นเดียวกัน กลีบเลี้ยงรูปถ้วยปลายแยกออกเป็น  6 กลีบ ไม่มีกลีบดอก มีเกสรเพศผู้ 3 อัน ก้านชูเกสรเชื่อมติดกัน  ดอกเพศเมีย รังไข่มี 3 พู ดอกบานเต็มที่กว้าง 0.4 - 0.5 เซนติเมตร

ผล   กลม กว้าง 1.5 -  2 เซนติเมตร เนื้อผลสีเขียวอ่อนใส อุ้มน้ำ

เมล็ด  กลมเป็นสัน 3 สัน เปลือกแข็งมากกว้าง 0.5 - 0.7 เซนติเมตร ภายในเมล็ด แบ่งออกเป็น 3 พู เมล็ดแก่มีสีน้ำตาลอมเขียว

ประโยชน์     มะขามป้อมเป็นต้นไม้ที่มีประโยชน์ในหลาย ๆ ด้านและทุกส่วน เช่น
- เนื้อไม้ ค่อนข้างแข็งนิยมนำมาทำเสาเรือน เครื่องมือทางการเกษตร ไม้กระดาน ทำฟืน ทำถ่าน
- ผล ป้อมมีวิตามินซีสูงมาก สูงกว่าน้ำส้มคั้นประมาณ 20 เท่า ใช้แก้โรคเหงือก
- เนื้อผลแห้งที่เรียกว่า Emblic  Myrabolam ใช้เป็นยาฝาดสมาน เพราะมีสารแทนนินสูง
- ผลสด มีฤทธิ์เป็นยาเย็นใช้ลดไข้ แก้ไอ ขับปัสสาวะ บำรุงหัวใจ ฟอกเลือด ขับพยาธิ
- ยางผล มีรสเปรี้ยวอมฝาดใช้หยอดตา แก้ตาอักเสบ รับประทานช่วยย่อยอาหาร
- ผลแก่ นิยมนำมารับประทานสดเพื่อแก้กระหายน้ำ  ทำให้ชุ่มคอ นอกจากนี้ยังนิยมนำมาแช่อิ่ม ไว้รับประทานเป็นอาหารว่าง  
- ราก นำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยาลดไข้ ฟอกเลือด และทำให้อาเจียน และตำพอกแก้พิษสัตว์กัดต่อย
- เปลือก เป็นยาฝาดสมานมีสีน้ำตาลแกมเหลืองใช้ย้อมผ้า
- ใบ นำมาต้มกับน้ำใช้อาบลดไข้ ดอกมีกลิ่นหอมอ่อน ๆ คล้ายผิวมะนาวใช้เข้าเครื่องเป็น ยาเย็นและยาระบาย 
           นอกจากนั้นผลเป็นอาหารโปรดของสัตว์ป่าเกือบทุกชนิด เหมาะที่จะปลูกไว้ในสวนป่า เพื่อเป็นแหล่งอาหารของสัตว์
      

มะขามป้อม เป็นต้นไม้ประจำจังหวัดสระแก้ว

เรียบเรียงและถ่ายภาพ โดย รศ.ชนะ วันหนุน